"Üç sakit" MV Lomonosovun nəzəriyyəsi. "Üç sakit" nəzəriyyəsinin mahiyyəti nədir?

Lomonosov, elmə böyük qatqı təmin edən ən böyük rus alimlərindən biridir. Məqalədə Mixail Vasileviçin "üç sakitlik" nəzəriyyəsi təsvir edilmişdir.

"Üç sakit" Lomonosovun nəzəriyyəsi nədir?

Lomonosov dilimizin elminə çox böyük töhfələr vermişdir. Bu günün əhəmiyyəti ədəbi dilin formalaşmasında onun rolu. Bu böyük dilçinin adı rus dilində danışma mədəniyyətinin formalaşmasının uzun bir dövrü ilə əlaqələndirilir. O, sözsüz estetika ilə də çox narahat idi. Mixail Vasilieviçin sözlərinə görə rus dili, özü də milli mədəniyyətin bütün sahələrinə, məsələn, sənət, elm, ədəbiyyat kimi sahələrə təsir göstərməyə kömək edən sonsuz imkanlar içərisindədir. Bununla yanaşı, ana dilinin cazibəsinə hörmətlə yanaşan böyük dilçi, onun fikrincə, ədəbi nitqin formalaşmasına üstünlük verən ən şərəfli şərtləri ayırırdı.

Özündən asılılığı ilə, o da uzun tarixi dəyər inkişafı yolu ilə əldə etdiyi ədəbi dilində kökləmək lazım olduğunu düşündü. Müqəddəs Slavyanların müxalifləri ilə hərtərəfli mübahisə, hərtərəfli söhbətə inteqrasiyaya ehtiyacı inkar edən, ona "Rus dilində kilsə kitablarının faydaları haqqında" kitabını yazmağa məcbur etdi və burada bu sözləri istifadə etmənin vacibliyini ətraflı izah etdi. Bu tədqiqat, eləcə də "üç sakit" Lomonosovun nəzəriyyəsi xalqı ən böyük güc xalqının dilində bu kilsə slavyan sözlərinin varlığı barədə ən aydın və tam şəkildə məlumatlandırmaq məqsədi ilə yazılmışdır və eyni zamanda onların bir-birinə olan yaxınlıq və əlaqələrinə toxunur. Və bu əsərlər bir neçə əsrdən sonra da aktualdır və öyrənmək üçün məcburidir.

Ümumiyyətlə, "üç sakitlik" nəzəriyyəsinə görə

Üç "sakit" Lomonosovun nəzəriyyəsinin mahiyyəti qısa bir şəkildə açıqlana bilməz. Mikhail Vasilieviçin sözlərinə görə, hər bir "sakit" artıq təşkil edilən danışma zəminini ifadəli vasitələrə yönəldir, bunun arxasında, qondarma ədəbiyyatın bir sıra janrları müəyyənləşdirilib. Sadəcə olaraq, Lomonosovun terminologiyasındakı janr bu cür "biologiyada cins ilə əlaqəli bir növ" olan "sakit" olduğu ortaya çıxdı. Yüksək "sakit", məsələn, qəhrəmanlıq haqqında şeirlər yazılmışdır, burada böyük rus xalqının istəkləri qeyd olunur, müxtəlif təntənəli çıxışlar, ictimai çıxışlar. Üstəlik, üç üslubda bu seçim yalnız ideoloji və tematik dizaynı ilə deyil, həmçinin linqvistik və üsluba görə də həyata keçirilmişdir, çünki təntənəli çıxışlar üçün çıxış fondları qarşıdan gələn tədbirin məzmununa uyğun seçilmişdir.

"Üç sakit" Lomonosovun nəzəriyyəsi rus dilinin müasir üslubunda nəzərdən daha geniş məna daşıyır .

Nəticədə, Mixail Vasileviç üçün ədəbi janrlar "sakit" mənasını daşıyırdı və hər birinə təyin edildi. Yuxarıda qeyd olunanlara əsasən, qurulan bütün janrlar, yazılı və şifahi yaradıcılığın üç "sakit" hissəsində özü ilə bağlanmışdır: yüksək, orta (və ya başqa sözlə, orta) və aşağı. Aşağıda "üç sakit" Lomonosov nəzəriyyəsinin əhəmiyyətini daha ətraflı nəzərdən keçirəcəyik.

Yüksək "sakit"

Lomonosovun yüksək "sükunət" qədim zamanlarda yazılmaq üçün istifadə olunan sözlərə və ifadələrə bənzətdi. Bu sözlər, qədim və yüksəliş haloları ilə əhatə olunmuş, "möhtəşəm" və nəcib heca yaradıb.

Lomonosov, rus dilinin təmizliyini müdafiə edərək, dilindən "əskik" sözlər çıxararaq özünün orijinal əhəmiyyətini itirmişdi. Buna görə, rus ədəbi dilini xalqa təqdim edərkən, ona mümkün qədər çox kilsə və kitab mədəniyyəti elementləri kimi daxil etməyə çalışdı. Bundan əlavə, Kilsəsi Slavyan sözləri ilə yanaşı, qədim rus yazılarında istifadə olunan bəzi arxaikalar da yüksək üsluba daxil edilmişdir. "Üç sakit" Lomonosovun nəzəriyyəsi rus dilinin belə yüksək, yüksək bir ədəbi tərzini göstərir.

Aşağı "sakit"

Yuxarıda göstərilən "sakit" Lomonosov kilsəsi Slavyan sözünü azad edir və onu artıq tanış olan ümumi sözlərin istifadəsi ilə xarakterizə edir. Onlar mahnılar, komediyalar, dostluq məktubları, skriptlər və digər ədəbi janrları yazırlar.

Lomonosov dərhal söhbət-gündəlik sözügedən komponentlərə müraciət edərək, "üç sükunət" nəzəriyyəsini yaradıb və buna görə ədəbi dilin sərhədlərini genişləndirərək, onun üslub tərzini zənginləşdirdi. Eyni zamanda, "aşağı və sakit" ifadələrinin "orta və orta səviyyəli sözlər" ifadəsi ilə xarakterizə etdiyi vurğulandı, beləliklə ümumi danışıqların konvensial danışıq vasitələri ilə inteqrasiyaya ehtiyacı olduğunu ifadə etdi.

Orta (vasat) "sakit"

Orta hesabla "sakit" olmağına görə Lomonosov olduqca sadiq qaldı. O, yüksək səviyyəli sözlərdən "aşağı dərəcəli" sözlərə qədər fərqlənən ən müxtəlif çıxış vasitələrini istifadə etməyə icazə verdi.

Onun unikallığı əsasən müxtəlif kökləri və stilistik sözlərin istifadəsinin azadlığı və genişliyi ilə bağlı idi. Kilsə Slavyan sözlərindən yalnız bir çoxuna icazə verildi.

Mündəricatın seçilməsi və sözlərin birləşməsi ilə bağlı yazıçıların bacarıqlarına güvənərək, Mikhail Vasilyeviç ortalama "sakit" sözləri ilə bağlı dəqiq göstərişlər buraxmaq lazım olduğunu düşünmürdü.

O, yalnız Kilsəsi Slavyan və sadə insanların sözləri ilə fərqlənməyin vacibliyinə diqqət çəkdi.

Konuşma qurğularının müxtəlifliyi və ona təyin edilən janrların təbiəti ilə xarakterizə edilən orta "sakit" sonradan çox universal sayıldı. Mikayıl Vasilieviç tərəfindən əsaslanan "üç sakit" nin nəzəriyyəsi belədir.

"Üç növ sözlər"

Lomonosov M.V. Rus dilində fərqlənən "üç növ sözlər", yəni üç stilistik rəngli, bir-birinə danışma yataqlarına oxşar deyil.

Dilşünas sözləri slavyan xalqı ilk olaraq geniş istifadə və tanış etdi.

İkinci danışma mərtəbəsi gündəlik söhbətdə az istifadə edilən, lakin arxaik yazı yazıçıları və biliciləri ilə məşhur olan ədəbiyyatdan ibarət idi. Burada əsasən kilsə sözləri var.

Bundan bəlli olur ki, Lomonosovun "üç sakit" nəzəriyyəsi ədəbi dilində ümumi kilsə kitablarında tapılan sözlərə tamamilə daxil etməyə hazır deyildi.

Tamamilə fərqli bir leksik kompozisiya üçüncü növün sözlərinə uyğun gəlmişdir. Burada daha çox kilsə slavyanı olmadı və yalnız qədim zamanlardan Rus xalqına məlum olan sözlər və ifadələr qarşılaşdı.

"Sakit" ifadəsinin qrammatik formaları

"Üç sükunət" MV nəzəriyyəsinin leksikliyindən əlavə. Lomonosov onların hər biri üçün "Rus dilinin qrammatikası" nın müzakirəsində artıq sözügedən qrammatik formaları daxil etmişdir.

Onların tam və dəqiq şəkildə təmsil olunması M.V. Lomonosov, həm yüksək, həm də aşağı və orta "sakit" icra.

Onların növlərinin qrammatik fərqliliyi əsasən qrammatik formaların əlaqələndirilməsinə əsaslanır. Yüksəkdə, məsələn, bir neçə ədəd köhnəlmiş rəqəmlər qorunub saxlanılmışdır.

Yüksək "sakit" nin fərqli bir xüsusiyyəti də iştirak formalarıdır, əksəriyyəti kitab sözlərindən çevrilir.

Verbs-interjections aşağı göstəricisidir.

Yüksək, həmçinin, müqayisəli sıfatların dərəcəsi və çox sayda hörmət cədvəlləri ilə xarakterizə edilmişdir. Bu, dilin gələcəyi idi, Mixail Vasilieviç Lomonosov, bu günə qədər "üç sakitlik" nəzəriyyəsi, geniş populyarlıq qazanır və bəzən mübahisələrə səbəb olur.

Nəticədə

Bu konsepsiya daxili bədii inkişafın sonrakı inkişafı ilə bağlı sürtünmə, müzakirələr və mübahisələrə səbəb olmuşdur. Üç "sakit" Lomonosovun nəzəriyyəsi kilsə kitablarında nəzərdə tutulan slavyanlıqlardan istifadə problemləri ilə yanaşı başlanğıcda rus xalqına məlum olan sözləri də həll etdi. Bundan əlavə, Lomonosov bu nəzəriyyəni köhnə Slav mənşəli sözlərdən tamamilə tərk edə bilməyəcəyini sübut etdi, çünki onlar xalqın dəyərli mədəni irsini təmsil edirdi.